اختلالات كليوي (نفروپاتي)

آسيبهاي كليوي نفروپاتي ناميده مي‌شوند. زودرس‌ترين علائم آسيب كليه زمانيكه پروتئين در ادرار ظاهر مي‌شود قابل تشخيص است كه اين حالت با يك آزمايش ساده ادرار 24 ساعته كه سالانه براي بيماران ديابتي انجام مي‌شود تشخيص داده مي‌شود. اگر چه در بيماران ديابتي عوامل ارثي در پيشرفت مشكلات كليوي نقش عمده‌اي را بازي مي‌كنند، فاكتورهاي ديگري از قبيل كنترل فشار خون، كاهش دريافت پروتئين در رژيم غذايي (احتمالاً)و حفظ دقيق قند خون در حد طبيعي احتمال بروز عوارض كليوي را در بيماران كاهش مي‌دهد.

چه اقداماتی را می توان برای پيشگيری از آسيب کليوی انجام داد؟
● سطح قند خون خود را در محدوده طبیعی یا نزدیک به آن نگه دارید.
● حفظ فشار خون در محدوده کمتر از 80/135 میلیمتر جیوه در پیشگیری از صدمات کلیوی کمک کننده است.
● از برنامه غذایی که پزشک یا کارشناس تغذیه برای شما تهیه می کند، پیروی نمایید . تغییراتی مثل کاهش مصرف مواد پروتئینی و نمک را در برنامه غذایی خود اعمال کنید.
● کلیه های خود را سالی یک بار با انجام یک آزمایش ادرار که در آن پروتئین های کوچک خون سنجیده می شود کنترل نمایید.
● هر نوع آزمایش کلیه که پزشک به شما توصیه کرده است را انجام دهید.
● در صورت مشاهده علایم عفونت کلیه یا مثانه باید با پزشک مشورت نمایید.

علایم عفونت کلیه یا مثانه عبارتند از:
● درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
● تغییر رنگ ادرار (تیره رنگ یا قرمز)
● احساس تب و لرز
● درد پشت یا پهلو (درست زیر دنده ها)

اقدامات لازم در زمان ابتلا به فشار خون بالا کدامند؟
● نمک کم مصرف کنید.
● موقع طبخ غذا نمک اضافه نکنید.
● از مصرف غذاهای خیلی شور نظیر چیبس سیب زمینی، ترشی و ... پرهیز کنید.
● وزن خود را در حد مطلوب نگه دارید.

اختلالات سيستم عصبي (نوروپاتي)

درگيري سيستم عصبي نوروپاتي ناميده مي‌شود كه حدود 65% ديابتي‌ها مبتلا هستند
افزایش قند خون در طی سالیان متمادی سبب صدمه به عروقی که نقش تغذیه و اکسیژن رسانی به اعصاب را دارند، می شود. افزایش قند خون هم چنین بر روی پوشش های اعصاب هم می تواند صدماتی ایجاد کند.

این صدمات مانع از انتقال پیام های عصبی می شود ویا ممکن است که سبب انتقال آهسته یا اشتباهی پیام های عصبی شود. این حالت می تواند باعث پیدایش کرختی یا درد در پاها و قسمت های پایین ساق ها شود این وضعیت هم چنین موجب می شود که شما نتوانید بریدگی ها ، کبودی ها، یا سایر آسیب های وارده به پاهای خود را احساس کنید.
نوروپاتي ديابتي نشانه‌هاي متعددي را ايجاد مي‌كند كه شامل: احساس گزگز و مورمور در دستها و پاها يا از دست دادن حس درد در اندامها مي باشد. نوروپاتي برروي مثانه، روده‌ها، معده و پوست اثر مي‌گذارد همچنين باعث اختلالات جنسي در مردان مي‌شود. شايعترين نوع نوروپاتي محيطي درگيري دستها و پاها مي‌باشد.

بهترين راه جلوگيري از نوروپاتي ديابتي كنترل دقيق قند خون مي باشد. اثبات شده است كه شما با حفظ دقيق قند خون حدود 69% خطر ابتلا به نوروپاتي را كاهش مي دهيد.

اختلالات چشمي (رتينوپاتي)

در افرادديابتي خطر ابتلا به اختلالات چشمي خيلي بيشتر از افراد غيرديابتي مي‌باشد. شايعترين حالت آن رتينوپاتي ديابتي ناميده مي‌شود كه علت آن آسيب عروق خوني است كه اعصاب شبكيه چشم را تغذيه مي‌كنند. رتينوپاتي علت كوري در ديابت مي‌باشد. رتينوپاتي در مراحل اوليه با ليزر به راحتي قابل درمان است. همه بيماران مبتلا به ديابت نوع يك بايد معاينه چشم پزشكي سالانه داشته باشند. افراد ديابتي خطر بالايي جهت ابتلا به آب مرواريد، آب سياه (افزايش فشار داخل چشم كه به عصب بينايي آسيب مي‌زند) دارند. آب مرواريد با جراحي و آب سياه با تجويزدارو درمان مي‌شوند.

جلوگيري از بيماري چشمي (رتينوپاتي):
جلوگيري از ضايعات چشمي با كنترل دقيق بيماري ديابت قابل دستيابي است و در صورتيكه فشار خون بالا نيز وجود داشته باشد بايد درمان شود. بخاطر داشته باشيد كه عوارض در اغلب اوقات كاملاً بي‌سر و صدا هستند. اين جمله به اين معني است كه حتي وقتي ضايعه چشمي شما رو به بدتر شدن است ممكن است بينايي شما طبيعي به نظر برسد.
بنابراين معاينه مكرر چشمها بوسيله چشم پزشك براي جلوگيري از ايجاد و پيشرفت ضايعه لازم است و اين مسئله خيلي مهم است كه عوارض چشمي به راحتي با ليزر قابل كنترل و درمان است و با اين كار پيشرفت بيماري شبكيه چشم متوقف مي‌شود.

افسردگی و دیابت

در افراد مبتلا به ديابت احتمال ابتلا به افسردگي بالاست بطوريكه احتمال ابتلا به آن در افراد عادي 5% و در افراد مبتلا به ديابت 35% مي‌باشد.

چه ارتباطي بين ديابت و افسردگي وجود دارد؟
در افراد مبتلا به ديابت، افسردگي ارتباط نزديكي با كنترل ضعيف قند خون دارد، همچنين ابتلا به ساير عوارض ديابت خطر ابتلا به اين بيماري را افزايش و با بهبود كيفيت زندگي خطر ابتلا به آن كاهش مي‌يابد.

چه كار بايد كرد؟
اولين قدم تشخيص افسردگي است؛ قدم دوم كمك كردن به فرد مبتلا است.

اگر واقعاً احساس غم، كسالت و افسردگي مي‌كنيد علائم زير را در خود بررسي كنيد:
● عدم احساس لذت
● تغيير در الگوي خواب؛ كم شدن خواب شبانه و يا خوابيدن بيش از حد در طول روز
● سحرخيزي
● تغيير در اشتها
● اختلال تمركز
● احساس خستگي مفرط
● عصبي بودن
● احساس گناه
● افكار خودكشي
اگر حداقل سه مورد از علائم مذكور را در خود پيدا كرديد و يا يك يا دو مورد از علائم را در خود يافتيد و به مدت حداقل دو هفته اين علائم در شما پايدار باشند، با يك روانپزشك مشورت كنيد.
كنترل نامناسب ديابت نيز ممكن است علائمي شبيه به افسردگي ايجاد كند، در طول روز قندهاي بسيار بالا و بسيار پايين ممكن است ايجاد خستگي يا اضطراب كند؛ همچنين قند پايين در طول روز ايجاد گرسنگي مفرط و در طول شب موجب اختلال در الگوي خواب مي‌شود.

در صورتيكه پزشك تشخيص افسردگي را مطرح كند جهت ادامه درمان شما را به يك روانپزشك معرفي مي‌كند.
جهت درمان، روانپزشكان معمولاً از دو روش درماني استفاده مي‌كنند كه عبارتند از روان درماني يا مشاوره و درمان دارويي با داروهاي ضدافسردگي. با استفاده از روان درماني بيمار مشكلاتي را كه منجر به افسردگي مي‌شود پيدا مي‌كند، همچنين راههاي حل مشكلات نيز آشكار مي‌شود اين درمانها ممكن است كوتاه مدت يا دراز مدت باشد.
درمانهاي دارويي حتماً بايد توسط روانپزشك تجويز شود. در بسياري از موارد جهت درمان، روان درماني همراه با درمان دارويي انجام مي‌شود. همچنين درمان افسردگي مي‌تواند موجب بهبود سطح قند خون بيمار نيز شود.

دیابت و بهداشت دهان و دندان

مشکلات ناشي از قند خون بالا چيست؟

ديابت چگونه به دهان و دندان صدمه مي‌رساند؟

بيماران ديابتي که سطح قند خون آنها کنترل نشده است نسبت به غير ديابتي ها،بيشتر در معرض خطر ابتلا به بيماريهاي لثه و از دست دادن دندانها هستند.از طرف ديگر، عفونتهاي لثه مي توانند عامل افزايش دهنده سطح قند خون باشند و در نتيجه کنترل ديابت را سخت تر نمايند. يك لايه نازك چسبناك با ميكروبهاي زياد (به نام پلاك) روي سطح دندانها ساخته مي‌شود. قندخون بالا به رشد ميكروبها كمك بيشتري مي‌كند و به دنبال آن لثه‌ها،‌ قرمز، ملتهب، و متورم مي‌شود كه با وجود چنين وضعيتي وقتي به دندان مسواك مي‌زنيد دچار خونريزي مي‌شويد.

افزايش قندخون مي‌تواند باعث بدتر شدن مشكلات دهان و دندان شود. به طوريكه با ادامه اين وضعيت بيماران دندانهاي خود را از دست مي‌دهند.

سيگار كشيدن خصوصاً در افراد ديابتي بالاي 45 سال مي‌تواند منجر به بيماريهاي لثه شود. قرمزي و خونريزي در لثه، بعنوان اولين نشانه بيماري لثه محسوب مي شود كه اين مي‌تواند منجر به عفونت ‌ لثه و استخوانهاي نگهدارنده دندان شود. اگر التهاب پيشرفت نمايد، لثه ممكن است از سطح دندان‌ها دور شود و دندانها سست شوند.

مشکلات رايج دهان ودندان در بيماران ديابتي کدامند؟

مشکلات رايج دهان ودندان در بيماران ديابتي عبارتند از :

· پوسيدگي دندانها

· بيماري لثه

· اختلال عملکرد غدد بزاقي

· عفونت هاي قارچي مثل برفک

· زخم وخشکي دهان

· واکنشهاي التهابي پوست

· کندي روند بهبود عفونت

· اختلال در چشايي

چگونه مي‌توان متوجه شد كه دهان و دندان صدمه ديده است؟

اگر يك يا چند علامت زير را داريد،‌ بدانيد كه ممكن است ديابت سبب آسيب دهان و دندان شما شده باشد:

· قرمزي، تورم و التهاب لثه

· خونريزي لثه

· كشيده شدن لثه‌ها به طرف پايين.

· لق شدن و يا حساس شدن دندانها

· بوي بد دهان

چگونه مي‌توان سلامت دهان و دندان را حفظ نمود؟

• تا آنجا كه ممكن است سطح قندخون را در حد طبيعي نگهداريد.
• حداقل روزي‌ يكبار از نخ دندان استفاده كنيد. نخ دندان به پيشگيري از تشكيل پلاك روي دندان كمك مي‌كند. پلاك ممكن است سخت شود و در زير لثه رشد كند و سبب ايجاد مشكلاتي شود. با استفاده از حركتي شبيه اره كردن ، به آرامي نخ را بين دندانها بگذاريد و از عمق دندان به بالا چندين بار حركت دهيد.
• بعد از هر وعده غذايي مسواك بزنيد. از يك مسواك نرم استفاده كنيد. هنگام مسواك كردن، پرز مسواك را به آرامي روي سطح لثه‌ها بكشيد.حركت مسواك بايد ملايم و چرخشي باشد و مسواك را قسمت جلو،‌ عقب و بالاي هر دنداني بكشيد.
• اگر چيزي روي سطح دندان را پوشانيده است آن را پاك كنيد.
• از شخصي كه دندانهايش را خيلي خوب تميز نگه‌داشته است بخواهيد كه نحوه مسواك زدن و نخ كشيدن را به شما نشان دهد و همچنين از او بپرسيد كه كدام خميردندان و مسواك مناسبتر است.
• اگر مشكلي در دندان يا دهان خود ملاحظه كرده‌ايد به دندانپزشك مراجعه كنيد.
• اگر در دهان خود زخم، قرمزي، خونريزي از لثه، يا پايين كشيده شدن و يا دور شدن لثه از دندان،‌ يا زخم عفوني و يا زخم ناشي از دندان مصنوعي ملاحظه كرده‌ايد به دندانپزشك مراجعه كنيد.
• دهان و دندان خود را تميز نگه‌داشته و سالي دوبار به دندانپزشك مراجعه كنيد.
• اگر دندانپزشك در دهان و دندان شما مشكلي تشخيص داده است تا بهبود نهايي پي‌گيري نمائيد.
• به دندانپزشك بگوييد كه ديابت داريد.
• اگر سيگار مي‌كشيد از پزشكتان بخواهيد كه روشهاي ترك سيگار را به شما آموزش دهد.

دندانپزشك چگونه مي‌تواند از دهان و دندان شما مراقبت كند؟

• با جرم‌گيري و كنترل كردن وضعيت دهان و دندان(سالانه دو مرتبه)
• با آموزش نحوه مسواك كردن و نخ ‌زدن
• با اطمينان از اينكه دندانهاي مصنوعي در جاي مناسب قرار دارند.

 برنامه درماني خود را در نظر داشته باشيد. ممكن است از داروهايي كه قندخون را پايين مي‌آورند استفاده كنيد در اين صورت بايد با پزشك و يا دندانپزشك خود صحبت كنيد و بهترين روش را براي مراقبت از شرايط هيپوگليسمي (افت قندخون) اختيار كنيد تا در طي كار دندانپزشكي دچار مشكل نشويد. ممكن است براي اين منظور لازم باشد كه به هنگام مراجعه به دندانپزشكي با خود غذا يا دارو ببريد.

اگر دهان شما بعداز كار دندانپزشكي دچار زخمي شد ممكن است نتوانيد براي چند ساعت يا چند روزي غذا بخوريد،‌ در اين صورت بايد با پزشكتان مشورت كنيد تا بدانيد كه:

چه غذاهايي در شرايط فعلي براي شما مناسب‌تر است.

براي اينكه يك بيمار ديابتي از سلامت بهتري برخوردار باشد هر روز چه اقداماتي بايد انجام دهد؟