عوارض قلبی - عروقی

بيماري عروق كرونر يكي از علل عمده مرگ ومير در دنيا مي باشد و در حدود نصف موارد مرگ ومير را شامل مي شود. بيماريهاي قلبي-عروقي يك عامل تهديد كننده بزرگ هستند كه در 75% مبتلايان به ديابت منجر به مرگ يا ساير بيماريهاي عروقي ميشوند. در افراد ديابتي شيوع سكته قلبي و مغزي 5 برابر افراد غير ديابتي مي باشد تصلب شرائين( آرتريو اسكلروزيس) يك نماي آناتوميك از بالا رفتن سن است و اين حالت منجر به حملاتي از قبيل سكته قلبي يا مغزي مي‌شود.

اين حالت كه با ديابت تسريع مي‌شود و يك عامل خطر وابسته و افزايش يافته است حمله قلبي – عروقي ناميده مي‌شود، با كنترل ديابت مي‌توان از بروز آن جلوگيري كرد. علاوه بر كنترل قند خون، بيماران ديابتي بايد از ساير عواملي كه در جلوگيري ازبروز عوارض قلبي-عروقي ومغزي-عروقي كمك كننده هستند آگاهي يابند. اين عوامل عبارتند از:
● عدم مصرف سيگار،
● حفظ فشار خون و چربي خون در حد طبيعي
● مصرف رژيم غذايي كم چربي و انجام ورزش.

عوامل خطر بيماريهاي قلبي- عروقی چیست ؟

1 – ديابت :كه با سطح قند خون بالاتر از حد طبيعي مشخص ميشود(mg/dl <126).
2 – افزايش فشار خون: كه با فشار خون بالاتر از حد طبيعي در رگها مشخص مي‌شود(mmhg<80/130).
3 – افزايش چربي خون: كه با افزايش كلسترول خون مشخص مي‌شود(mg/dl100LDL>و HDL<35mg/dl در آقايان، HDL<45mg/dlدر خانمها)
4 – اضافه وزن: كه با تجمع چربي در ناحيه كمر و شكم مشخص مي‌شود.
5 – زندگي كم‌تحرك
6 – مصرف سيگار
7 – زندگي پراسترس
8– سابقه فاميلي ابتلا به بيماريهاي قلبي-عروقي
9- جنس مذكر
10- سن: با افزايش سن ميزان ابتلا به بيماري افزايش مي يابد.

داشتن يكي از اين معيارها نشان مي دهد كه احتمال ابتلا به حملات قلبي – عروقي در هر سني بالاتر از حد طبيعي است اگر يك فرد بيشتر از يك عامل خطر را داشته باشد چه اتفاقي خواهد افتاد؟
فردي كه دو عامل خطر را داشته باشد مثلاً مبتلا به ديابت و بيماري فشار خون باشد احتمال ابتلا به حملات قلبي – عروقي در چنين فردي سه برابر خواهد شد.
خوشبختانه همه عوامل خطر مي تواند اصلاح شود و بسياري اوقات اين كار به آساني قابل انجام است.

موارد ذكر شده در گزينه‌هاي 1 تا 3 (ديابت، فشار خون، چربي خون) بهبودي نمي‌يابد مگر اينكه فرد بصورت دقيق و موثر تحت درمان قرار گيرد. ساير موارد از قبيل اضافه وزن، زندگي كم‌تحرك، سيگار كشيدن فقط در صورتي كه خود فرد اراده كند قابل اصلاح است. زندگي پراسترس به راحتي قابل تغيير نيست اما حداقل برخي از استرسها را مي‌توان از بين برد البته درصورتيكه خود فرد انگيزه لازم جهت انجام اين كار را داشته باشد.
فردي كه براي ديابت يا فشارخون تحت درمان خوب و مناسب قرار گيرد، درست شبيه فردي است كه اين بيماريها را ندارد. بنابراين اصلاح فاكتورهاي خطرساز حملات قلبي – عروقي امكان پذير است و اين مسئله بسيار ارزشمند است چرا كه خطر عوارض قلبي – عروقي را كم مي‌كند.

علایم شایع بیماری های قلبی كدامند؟
وقتي شريان تنگ و يا به طور کلي مسدود مي شوند، ممکن است يک يا چند مشکل قلبي پديد آيد.
● درد قفسه سینه
● تنگی نفس
● تپش قلب
● ورم یا ادم
● سیانوز

البته ممکن است بیماران هیچ کدام از این علایم را نداشته باشند و دچار سکته قلبی ساکت شوند. درگیری عروق مغزی می تواند به سکته مغزی منجر شود. درگیری عروق در اندام های تحتانی می تواند باعث بروز علایمی مثل پاهای سرد، دردهای شبانه در پاها، درد در هنگام استراحت، ریزش موهای پاها و انگشتان پا، سفید شدن پا و .... گردد.

درد قفسه سينه چيست؟
به آن آنژين هم مي گويند. زماني که آنژين داريد، احساس درد قفسه سينه، بازوها و شانه ها يا پشت خود مي کنيد. اين درد در زمان ورزش تشديد مي شود و در زمان استراحت از بين مي رود. در صورت عدم درمان اين درد بيشتر خواهد شد. ديابت ممکن است به اعصاب قلب صدمه برساند و در نتيجه با وجود مشکل، فرد ديابتي احساس درد نکند.

حمله قلبي (سکته) چيست؟
سکته زماني اتفاق مي افتد که رگ تغذيه کننده قلب مسدود شود. در نتيجه ممکن است به قسمتي از قلب خون نرسد، و اين قسمت از عضله کار خود را نتواند انجام دهد و بنابراين قلب ضعيف شده و در هنگام حمله قلبي علائمي مثل درد قفسه سينه همراه با حالت تهوع و ضعف بيش از اندازه و تعريق ديده مي شود.

اختلال عضله قلبي چيست؟
وقتي که عروق خوني قلب تنگ مي شوند خون کمتري به عضله قلب مي رسد که اين آسيب سبب ضعف عضله قلب مي شود که به آن اختلال عضله قلب مي گويند.

چگونه بيماري قلبي سبب افزايش فشار خون ميشود؟
وقتي رگ خوني تنگ مي شود و يا به طور کلي انسداد مي يابد در اين صورت خون بايد از يک مجراي باريک عبور کند (مثل زماني که آب از يک شيلنگ پلاستيکي در حال عبور است و آن وقت شما با شست خود قسمتي از سطح شيلنگ را مي پوشانيد و مانع از عبور آب مي شويد، با اين کار فشار آب جهت عبور از اين مجرا بيشتر مي شود) بدين ترتيب عبور خون از يک مجراي تنگ سبب افزايش فشار خون خواهد شد.

علت هاي ديگري هم مثل مشکلات کليوي و اضافه وزن مي توانند منجر به افزايش فشارخون شوند.
ديابت و فشار خون بالا دست به دست هم مي دهند، اگر شما دچار مشکلات قلبي، چشمي، کليوي ناشي از ديابت باشيد با افزايش فشار خون اين مشکلات بدتر مي شود.
حداکثر ميزان فشار خون بايد 85/130 باشد.
در صورت بالا بودن فشار خون حتماً مشکل خود را با پزشکتان در ميان بگذاريد.

يک سکته مغزي چه نشانه هايي مي تواند داشته باشد ؟
سکته مغزي زماني ايجاد مي شود که به قسمتي از مغز خون نرسد و کارش متوقف شود. نشانه هاي آن بستگي به اين دارد که چه قسمتي از مغز صدمه ديده باشد. يک سکته مغزي مي تواند:
● به طور ناگهاني سبب بي حسي و ضعف صورت، دست و پا (در يک طرف بدن) شود.
● به طور ناگهاني سبب بي هوشي و يا اختلال در تکلم و اختلال در ادراک شود.
● به طور ناگهاني سبب گيجي ، ازد ست دادن تعادل ، يا اختلال در راه رفتن شود.
● به طور ناگهاني سبب کاهش قدرت بينايي يک يا هر دو چشم شود و يا ناگهاني دو بيني ايجاد گردد.
● به طور ناگهاني سبب سردرد شديد شود.
● در صورت مشاهده علايم هشدار دهنده با پزشک خود مشورت نماييد.

چه اقداماتي براي پيشگيري از بيماري قلبي – عروقي لازم مي باشد ؟
● قند خون و فشار خون را بايد تا حد ممکن در طبيعي نگه داشت .
● کلسترول و چربي هاي خون نيز بايد در محدوده طبيعي باشند.
● داروهاي ديابت (قرص يا انسولين) بايد به موقع مصرف شوند.
● پيروي از برنامه غذايي که کارشناس تغذيه طرح ريزي کرده ، لازم است .
● عدم استعمال دخايات نيز در پيشگيري از بيماري هاي قلبي – عروقي موثر است .
● پياده روي ، شنا، باغباني و به طور کلي ورزش در اکثر روز هاي هفته به مدت 30 دقيقه توصيه مي شود.

پس :
● سيگار نکشيد.
● فشار خون خود را کنترل کنيد.
● ورزش کنيد.
● چربي خون را در حد طبيعي نگه داريد .

پای دیابتی

كنترل ضعيف ديابت در طولاني مدت (مثلا وقتي كه فرد سالها از بيماري غافل شود)و افزایش قند خون می تواند سبب دو مشکل شود که می تواند به پاها آسیب رساند:
1 – صدمه و تخریب اعصاب : با تخریب اعصاب شما احساس درد، گرما و سرما در پاها نمی کنید. ممکن است پاها دچار یک زخم یا بریدگی شود و به دلیل این که دردی احساس نمی کنید به این مشکل توجهی نکرده بنابراین وضعیت زخم و یا هر آسیب دیگر بدتر خواهد شد.

2 – جریان خون ضعیف : دومین مشکل که ممکن است اتفاق بیفتد زمانی است که جریان خون کافی به پاها و انتهای انگشتان پا نمی رسد. جریان خون ضعیف باعث می شودکه هر نوع زخمی که در پاها وجود دارد بدتر شده یا سبب ایجاد عفونت می شود این مشکلات به نام بیماری های عروق محیطی نامیده می شود.

بعد از اين وضعيت پاها به شدت ضعيف مي‌شوند و با كوچكترين ناراحتي از قبيل: فشار ناشي از كفش‌، حمام داغ، بريدگي كوچك و سطحي، به شدت آسيب خواهد ديد موارد ذكر شده باعث ايجاد زخمهايي برروي پاها مي‌شود كه در موارد شديدتر ممكن است منجر به قطع عضو شود.

مشکلاتی که به طور معمول در پای افراد ديابتی ايجاد می شود چيست ؟
پاهای هر کسی ممکن است دچار خراشیدگی ، میخچه ، پینه یا بد شکلی باشد اگر مبتلا به دیابت هستید و قند خونتان بالاست این مشکلات می تواند سبب عفونت شود :
● میخچه و پینه ها
● اول ها
● ناخن در پوست فرو رفته
● انگشتان چکشی
● پوست ترک دار و خشک
● مشکلات قارچی در پا

چه کار هايی را برای مراقبت از پاها بايد انجام داد؟
1-كنترل ديابت را بصورت دقيق انجام دهيد.
2- از پزشك خود راجع به نحوه معاينه پاها سؤال كنيد.
3- پاهای خود را هر روز از نظر وجود قرمزی ، زخم، پینه و خراشیدگی بررسی کنید اگرمبتلا به ميخچه، ترك پوست، عفونتها، تغيير رنگ پوست و زخم هستيد، حتماً با پزشك خود تماس بگيريد.

4- پاهاي خود را هرروز بررسي كنيد (اگر اين كار براي شما سخت است يا به علت كاهش بينايي قادر به انجام اين كار نيستيد، از يك آينه استفاده كنيد و يا از دوست خود بخواهيد تا اينكار را براي شما انجام دهد).

5- پاهاي خود را تميز و خشك نگهداريد. بخصوص به فضاي بين انگشتان سوم و چهارم، چهارم و پنجم توجه كنيد، براي پوستهاي خشك از كرمهاي خنثي و براي پوستهاي مرطوب از پودر استفاده كنيد.

6- هميشه از جوراب استفاده كنيدو از جورابهاي نخي استفاده كنيد. جورابهاي خود را هرروز عوض كنيد- کش جوراب به کار نبرید.

7- همیشه با کفش یا دمپایی راه بروید .كفشهاي نرم، راحت و اندازه پايتان بپوشيد(پاشنه كوتاه و پنجه پهن). سعي كنيد از كفش غيرچرمي استفاده نكنيد. - از پوشیدن کفش با پاهای لخت (بدون جوراب) خودداری کنید. - از پوشیدن کفش های راحتی دارای تسمه های بین انگشتی اجتناب کنید.

8- ناخنهاي خود را كوتاه كنيد ولي از گرد چيدن ناخنها خودداري كنيد.

9- پاهای خود را هر روز از نظر وجود قرمزی ، زخم، پینه و خراشیدگی بررسی کنید

10- اگر پوست پاهایتان خشک است از یک نرم کننده ساده برای شستن و خشک کردن پاها استفاده کنید.

11- پاهایتان را در آب ولرم هر روز بشویید.

12- فقط از داروهایی که پزشک تجویز کرده مصرف نمایید.
13- سیگار نکشید.
14- در مراجعه به هر پزشکی ابتلا به مرض قند خود را به اطلاع او برسانید.
15- روی زمین ها و سطوح داغ مانند سواحل شنزارهای گرم و یا مناطق سیمانی اطراف استخرهای شنا قدم نزنید

لطفاً از انجام اعمال زير بپرهيزيد:
● با پاي برهنه راه نرويد.
● از اشياء تيز استفاده نكنيد.
● از محلولهاي قابل جذب (قابض) و از محلولهاي ضد ميخچه استفاده نكنيد.

● از آب داغ استفاده نكنيد، پاهاي خود را با آب ولرم بشوييد.

● در آخر اگر باز هم سؤال و نكته مبهمي وجود دارد با پزشك خود مشورت كنيد.

هیپرگلیسمی (افزایش قند خون)

هيپرگليسمي به معني قند خون بالا است. براي بيماران ديابتي ، هيپرگليسمي كه به علت انسولين ناكافي است مي‌تواند باعث كماي ديابتي شود كه يك مرحله خيلي حساس است و يك اورژانس پزشكي محسوب مي‌شود. همچنين هيپرگليسمي مي‌تواند به علت خوردن غذاي زياد وبيشتر از رژيم معمول بيمار ايجاد شود كه نياز به درمان براي رسيدن به قند خون نرمال دارد ولي در صورت درمان به موقع به سمت كماي ديابتي نمي‌رود. تنها راه تشخيص هيپر گليسمي پيش رونده به سمت كماي ديابتي تست ادرار از نظر بررسي وجود كتون در ادرار است.

علل هيپرگليسمي:
● خوردن غذاي زياد و بيشتر از رژيم غذايي معمول نسبت به مقدار انسولين تزريق شده
● فراموش كردن تزريق انسولين
● بيماري و استرس
● درست عمل نكردن دستگاه پمپ انسولين (براي ان دسته از بيماراني كه از اين دستگاه استفاده مي كنند

علائم هيپرگليسمي:
● تكرر ادرار
● پرنوشي
● خستگي
● دهان خشك

تشخيص ازمايشگاهي هيپرگليسمي:
◄ اندازه گيري قند خون
◄ اندازه گيري كتون ادرار از طريق آزمايش ادرار يا آزمايش خون
كتون در ابتدا در خون و سپس در ادرار ظاهر مي‌شود. آزمايش خون براي والديني مناسب است كه بچه خيلي كوچك دارند كه نمي‌تواند هر وقت كه احتياج بود ادرار كند.
به هر حال چه آزمايش خون و چه آزمايش ادرار را انتخاب كنيد اين مهم است كه يك جواب كتون در دست داشته باشيد. شما نمي‌خواهيد كه خود و يا كودكتان را بيمار يابيد و سپس تازه بفهميد كه هيچ جواب كتوني در دست نداريد.
(تست كتون از راه خون گرانتر از ادرار است. در تست كتون از راه ادرار نوارهاي مخصوص كتون براي تعيين درصد كتون در ادرار استفاده مي‌شود. براي تست شما يك نمونه ادرار جمع‌آوري مي‌كنيد و نوار را در آ‌ن قرار مي‌دهيد سپس كمي صبر مي‌كنيد و تغييرات رنگ نوار را مشاهده مي‌كنيد تغيير رنگ بستگي به مقدار كتون ادرار دارد. نوارها به طور دقيق 90 روز بعد از بازشدن ظرف نوار فاسد مي‌شوند.)

چه زماني بايد تست كتون انجام داد؟
اگر قند خون بيشتر از دسي‌ليتر/ 240ميلي‌ليتر باشد بسياري از تيم‌هاي پزشكي توصيه به انجام تست كتون مي‌كنند.

اگر كتون وجود دارد:
● مقدار زيادي آب بنوشيد.
● نوشيدن آب را تا زماني كه ادرار از كتون پاك شود ادامه دهيد.
● استفاده از انسولين خيلي كوتاه اثر توصيه شده طبق دستور پزشكتان
● به چك كردن قند خون و كتون ادامه دهيد.
● به علت احتياج به مراقبت پزشكي در اين وضعيت با پزشكان تماس بگيرد.

درمان هيپرگليسمي
● انجام فعاليت مناسب فيزيكي
● كاهش يا تغيير رزيم غذايي
● در صورت ادامه قند خون بالا حتما  با پزشك خود تماس بگيريد.

هیپوگلیسمی (افت قند خون)

ديابت بيماري است كه در آن، ميزان قند خون بالا مي‌رود و درمان آن، رساندن قند خون به حد طبيعي است ولي گاهي ممكن است اثر درمان دارويي خيلي زياد باشد و قند خون بيش از حد مورد نياز بدن كاهش يابد كه اين حالت را هيپوگليسمي مي‌نامند.

افت قند خون (هيپوگليسمي) يك عارضه خطرناك در درمان ديابت است. اين عارضه وقتي كه سطح قند خون بيش از حد طبيعي پايين بيايد بوجود مي‌آيد. وقتي افت قند خون در حد خفيف باشد، فرد ديابتي قادر به تشخيص علائم آن و درمان آن مي‌باشد. در موارد شديدتر ممكن است بطور ناگهاني ايجاد شود و ممكن است منجر به از دست دادن هوشياري يا تشنج شود. اين نوع از افت قند خون يكي از اورژانس‌هاي پزشكي تلقي مي‌شود

علل کاهش قند خون چيست؟
وقتی غلظت قند خون پایین تر از حد معمول (معمولاً کمتر از حدود 60 میلی گرم بر دسی لیتر) باشد علامت های کاهش قند خون پدیدار می شود. علل کاهش قند خون می تواند :

1- غذا:
● غذاي كافي كه شامل كربوهيدرات (نان، سيب‌زميني، برنج، ذرت، ميوه و.....) باشد، نخورده‌ايد
● حذف كردن يا فراموش کردن یا دیر خوردن یک وعده غذای اصلی یا میان وعده

2 – فعاليت بدني زياد
● انجام ورزش يا فعاليت بدني زياد (ورزش قند خون را كاهش مي‌دهد زيرا عضلات شما قند خون را براي نياز خود مصرف مي‌كنند. )
● بخصوص در افرادي كه به فعاليت بدني زياد عادت ندارند، اين نوع فعاليت اغلب ايجاد هيپوگليسمي مي كند.

3 – درمان دارويي
● مثلاً بدون صرف غذا، دارو مصرف كرده‌ايد.
● اگر چه هيپوگليسمي در افرادي كه از داروهاي خوراكي استفاده مي‌كنند نسبت به افرادي كه انسولين مصرف مي‌كنند شيوع كمتري دارد ولي اين خطر همواره وجود دارد. شيوع هيپوگليسمي در داروهاي مختلف، متفاوت است.
● اگر انسولين مصرف مي‌كنيد بايد به ميزان كافي كربوهيدرات ميل كنيد. حذف وعده غذايي يا مصرف غذا به مقدار ناكافي موجب هيپوگليسمي مي‌شود
● بیماری کلیوی یا کبدی که سبب کاهش دفع دارو شده که در نتیجه غلظت آن در خون افزایش می یابد.
● تداخل با داروهایی مثل سالیسیلات ها، پروپرانولون، پنتامیدین و ...

علائم و نشانه‌هاي هيپوگليسمي چيست؟
● وقتی غلظت قند خون پایین تر از حد معمول (معمولاً کمتر از حدود 60 میلی گرم بر دسی لیتر) باشد علامت های کاهش قند خون پدیدار می شود
● گرسنگي ناگهاني
● خستگي ناگهاني
● تغييرات ناگهاني خلق و خو
● سردرد و سرگيجه
● تهوع
● تاري ديد -دوبینی
● تعريق
● رنگ پريدگي
● لرزش يا احساس لرز
● اضطراب
● تپش قلب
● افزايش ضربان قلب
● عدم تمركز
● تغييرات ناگهاني خلق و خو

علائم و نشانه‌هاي هيپوگليسمي شديد:
● اختلال تكلم
● عدم درك زمان و مكان
● گيجي و بي‌قراري
● از دست دادن هوشياري
● تشنج
از بستگان خود بپرسيد كداميك از علائم ذكر شده را در شما مشاهده كرده‌اند. بخاطر داشته باشيد كه اين علائم دربرخي از بيماران ممكن است خفيف باشد .

چگونه مي‌توانيد از هيپوگليسمي جلوگيري كنيد؟
● هرگز وعده غذايي را ترك نكنيد.
● در هر وعده غذايي كربوهيدرات بخوريد.
● اگر ورزش مي‌كنيد، ميان وعده‌اي در حد 30 -15 گرم كربوهيدرات درست قبل از شروع فعاليت بخوريد. درصورتيكه فعاليت شما زياد است هر يك ساعت، ميان وعده را ميل كنيد.

درمان افت قند خون چيست؟
◄ هميشه شكر همراه خود داشته باشيد و آنرا در كنار ميز، داخل ماشين، كيف دستي، كيف خريد و.... قرار دهيد.
درمان هيپوگليسمي شامل رساندن سطوح گلوكز خون به حد طبيعي است. در هنگام پایین آمدن قند خون و بروز علایم افت قند در صورت داشتن دستگاه گلوکومتر بهتر است ابتدا قند خون خود را اندازه گیری کنید تا از میزان افت قند خون خود آگاه شوید اگر بيمار هوشيار باشد غذا يا نوشيدني كه شامل 20-15 گرم كربوهيدرات باشد(دو حبه قند ، نصف لیوان آب میوه) ، مي‌توان استفاده كرد.. بعد از مصرف يكي از اين موارد؛ 10 تا 15 دقيقه طول مي‌كشد تا قند خون افزايش يابد. . 15 دقیقه صبر کنید اگر علایم افت قند خون برطرف شدند یا اگر با دستگاه گلوکومتر قند خونتان به حدود 100 رسیده بود دو حالت وجود دارد اگر بیش از یک ساعت تا وعده اصلی غذایی تان باقی مانده بود یک لقمه نان و پنیر، یا یک ساندویچ کوچک نان و گوشت یا دو حلقه بیسکوئیت ساقه طلایی میل نمایید و اگر کمتر از یک ساعت تا وعده اصلی غذایی تان باقی مانده بود تا صرف وعده غذایی خود صبر کنید.

اگر بعد از گذشت 15 دقیقه هنوز هم قند خونتان پایین بود دوباره 15 گرم کربوهیدرات مصرف کنید و 15 دقیقه دیگر صبر نمایید . این روند تا برگشت قند خون به حالت طبیعی ادامه خواهد داشت.

هيپوگليسمي شديد كه منجر به از دست دادن هوشياري مي‌شود، معمولاً بايد با گلوكز تزريقي درمان شود. برخي افراد ديابتي هميشه همراه خود يك ويال گلوكاگون دارند كه باعث آزاد شدن گلوكز از كبد مي‌شود. اعضاي خانواده يا دوستان بايد بتوانند در خانه يا هر جاي ديگري اين ماده را تزريق كنند. اگر فرد ديابتي بعد از تزريق گلوكاگون هوشياري خود را بدست نياورد بايد سريعاً به بيمارستان منتقل و بستري شود. اگر گلوكاگون در دسترس نباشد يا قند خون را به ميزان كافي بالا نبرد بايد گلوكز با غلظت بالا بصورت وريدي در اورژانس به فرد تزريق شود.

عوارض گوارشی

عوارض گوارشي ديابت يا گاسترو پارزي اختلالي است كه در بيماران ديابتي نوع يك و دو رخ مي‌دهد در اين حالت محتويات معده باتاخير طولاني تخليه مي‌گردد واعصاب معده به خوبي كار نمي‌كند. در واقع عصب معده به نام عصب واگ كه در حركت غذا در لوله گوارش نقش دارد آسيب مي‌بيند و ماهيچه‌هاي معده و روده كوچك به طور طبيعي كارنمي‌كنند لذا حركت غذا در لوله گوارش كند مي‌شود يا كاملا متوقف مي‌گردد.
اين اختلال نوع ديگري از نوروپاتي(اختلال عصبي) ديابتي است كه در صورتي كه قندخون در يك دوره طولاني مدت بالا بماند عصب معده آسيب مي بيند. به اين ترتیب که قند خون بالا منجر به تغييرات شيميايي در اعصاب و آسيب به عروق خوني كه اكسيژن و مواد غذايي را به اعصاب حمل مي‌كنند می شود.

علائم و نشانه ها

علائم و نشانه‌هاي تاخير در تخليه معده (گاستروپارزي) عبارتند از :

● سوزش سردل
● تهوع واستفراغ مواد غذايي هضم نشده
● احساس پري زودرس هنگام غذا خوردن
● كاهش وزن
● نفخ شكم
● سطوح قند خون نامنظم
● بي‌اشتهايي
● احساس برگشت غذا از معده به مري (رفلكس گاستروازوفاژيل)
● احساس انقباض وگرفتگي عضلات ديواره معده

عوارض اختلال در تخليه معده يا گاسترو پارزي
گاستروپارزي باسخت تر كردن كنترل قندخون ، ديابت رابدتر مي‌سازد. وقتي غذا با تاخير از معده وارد روده كوچك شده و جذب مي‌گردد باعث افزايش سطح قندخون مي‌گردد.
باقي ماندن طولاني مدت غذا در معده بدليل خاصيت مخمري غذا ميتواند مشكلاتي مانند رشد باكتريها را بوجود آورد. همچنين ممكن است غذاي باقيمانده به صورت توده‌هاي سفت بنام bezoar درآيد كه مي‌تواند منجر به ايجاد تهوع ، استفراغ و انسداد در معده شود و حتي ممكن است اين توده‌هاي سفت مسير غذا در روده باريك را مسدودكنندكه در اين حالت خطرناك مي‌شود.

تشخیص

◄ تشخيص اين اختلال با ذكر علايم وتوسط پزشك مي باشد كه در صورت لزوم براي تعيين ميزان درگيري ميتوان از روشهاي تشخيصي نيز استفاده كرد.

درمان

◄ مهمترين هدف درمان در گاستروپارزي ناشي از ديابت، كاهش سطح خون تا حد امكان مي‌باشد. درمان شامل تزريق انسولين ، داروهاي خوراكي كاهنده قندخون ، تغيير در نوع رژيم غذايي و زمان غذاخوردن ودرموارد شديدتر لوله غذايي و تغذيه از راه وريدي می باشد.

دراختلال تاخير در تخليه معده، سرعت هضم و جذب غذا آهسته‌تر مي‌شود. بري كنترل بهتر قند خون نكات زير توصيه مي‌شود :
دريافت بيشتر انسولين
● دريافت انسولين بعد از غذا به جاي قبل از غذاخوردن
● كنترل مكرر سطح قندخون بعد از غذا وتزريق انسولين در زمان نياز

درمان دارویی:
داروهاي مختلفي براي درمان گاستروپارزي استفاده مي‌شود. پزشك ممكن است داروهاي مختلفي براي شما استفاده كند يا تركيبي از داروها را براي بدست آوردن بهترين نتيجه بكار برد.

تغييرات غذايي:
تغيير دادن عادات غذايي مي‌تواند به كنترل اختلال تأخير در تخليه معده كمك كند. پزشك يا متخصص تغذيه دستورات خاصي را به شما مي‌دهند. در هر حال يكي از نكات مهم، تغيير وعده‌هاي غذايي از 3 بار در روز به 6 بار در روز ولي باحجم كمتر است. وقتي در هر بار غذا خوردن، حجم كمتري از غذا وارد معده شود در نتيجه معده خيلي پر نمي‌شود. پزشك يا كارشناس تغذيه ممكن است به شما توصيه كند در طول روز براي ثابت شدن سطح قند خونتان و بهتر شدن وضعيت بیماریتان، چندين وعده مواد غذايي آبكي استفاده كنيد.

مواد غذايي آبكي، همه مواد مغذي موجود در غذاهاي جامد را دارند اما آسانتر و سريعتر از خلال معده عبور مي‌كنند. همچنين از مصرف غذاهاي با چربي بالا يا غذاهاي پرفيبر اجتناب كنيد. چربي به طور طبيعي سرعت هضم را كند مي‌كند و فيبر هم هضم را مشكل مي‌سازد در نتيجه باعث تشديد مشكل موجود مي‌شوند. بعضي از غذاهاي پرفيبر مثل پرتقال و كلم بروكلي محتوي موادي هستند كه غيرقابل هضم مي‌باشند اين مواد غيرقابل هضم به مدت طولاني در معده باقي مي‌مانند و احتمال تشكيل bezoar (گلوله‌هاي سفت غذا كه باعث انسداد لوله گوارش مي‌شوند) وجود خواهد داشت لذا از مصرف آنها خودداري كنيد.

تغذيه لوله‌اي:
اگر ساير شيوه‌ها موثر واقع نشوند ممكن است نياز به جراحي و گذاشتن يك لوله غذايي وجود داشته باشد .
اين روش بيشتر زماني كاربرد دارد كه اختلال معده از جذب مواد غذايي و داروهاي مورد نياز براي كنترل قند از طريق گردش خون ممانعت بعمل آورد. با حذف منبع مشكل (معده) در اين روش و هدایت مستقيم مواد غذايي و داروها به داخل روده باريك، در نتيجه از هضم و رسيدن اين مواد به جريان خون مطمئن مي‌شويم. اين روش ممكن است موقتي باشد و تنها زماني كه گاستروپارزي شديد گردد بکار گرفته شود .

مسئله مهم اين است كه در بيشتر موارد گاستروپارزي قابل علاج نيست و معمولاً به صورت مزمن باقي مي‌ماند و درمان تنها کمک مي‌كند تا حد امكان سلامت و راحتي بيمار حفظ شود.

عوارض پوستی

ديابت مي‌تواند روي هر قسمتي از بدن،از جمله پوست تأثير بگذارد. در حدود3/1 بيماران ديابتي،در طول زندگي‌شان به مشكلات پوستي ناشي از ديابت مبتلا مي‌شوند.حتي گاهي اين مشكلات،اولين علائمي هستند كه شخص را متوجه وجود بيماري ديابت مي‌كنند.وليكن خوشبختانه،اكثر عوارض و مشكلات پوستي اگر تحت رسيدگي و پيگيري زود رس قرار گيرد مي‌توانند به راحتي درمان شوند.

بعضي از اين عوارض پوستي در هر فرد غير ديابتي هم مي‌توانند ايجاد شوند وليكن بيماران ديابتي در معرض خطر بيشتري قرار دارند و خيلي سريعتر به مشكلات پوستي دچار مي‌شوند .عوارض شايع عبارتند از: عفونتهاي باكتريايي،قارچي،و خارش وديگر عوارض پوستي كه غالباً فقط در بيماران ديابتي رخ مي‌دهند مانند لكه هاي پوستي كه در مطالب بعدي به آنها اشاره خواهد شد.
عفونتها:
باکتریایی :

انواع مختلفي از عفونتهاي باكتريايي در بيماران ديابتي رخ مي‌دهد مانند عفونت غدد پلك چشم ‘فوليكول مو (ريشه مو) عفونت قسمتهاي عمقي تر پوست و بافت هاي نرم زيرين (كربانكل ها)و عفونت در اطراف ناخن ها بافتهاي عفوني معمولأ گرم،متورم،قرمزو دردناك هستند .
در گذشته، عفونتهاي باكتريايي ، حيات افراد خصوصا بيماران ديابتي را تهديد مي‌كردند وليكن امروزه مرگ ومير ناشي از اين عفونتها، بدليل وجودآنتي بيوتيك ها و روشهاي مناسب كنترل قند خون، كاهش بسزايي يافته است. و ليكن در هر حال بيماران ديابتي ،بيش از افراد غير ديابتي به اين عفونت ‌ها مبتلا مي‌شوند .پزشكان معتقدند كه راههاي مختلفي براي كاهش خطر ايجا‌دعفونتهاي باكتريايي در بيماران ديابتي وجود دارد كه در قسمت مراقبت مناسب از پوست به آنها اشاره خواهد شد.

قارچي :
يكي از عفونتهاي قارچي شايع در بيماران ديابتي كانديدياآلبيكنس‌مي‌باشد.اين عفونت مي‌تواندنقاط قرمز رنگ خارش آورومرطوب كه اطراف آنها را تاولهاو پوسته‌هاي كوچكي احاطه كرده در روي پوست ايجاد كند . اين عفونت‌ها غالبادر قسمت‌هاي مرطوب و گرم پوست اتفاق مي‌افتند مانند زير پستان ‌ها،گوشه‌هاي دهان ,زير بغل ،كشاله‌ران،اطراف ناخن‌ها و بين انگشت شصت و اشاره.
در صورتي كه فكر مي‌كنيد به يك عفونت قارچي مبتلا هستيد حتما بايد به پزشك مراجعه كنيد و تحت درمان مناسب قرار گيريد.

ساير عوارض پوستی ديابت:
خارش :
خارش لوكاليزه ناشي از ديابت مي‌تواند بدليل يك عفونت قارچي ،خشكي پوست يا گردش خون ضعيف ايجاد شود.وقتي گردش خون نا كافي باشد مي‌تواند منجر به ايجاد خارش بخصوص در نواحي ساق پاها گردد.ممكن است خود بيمار قادر به درمان خارش باشد،از جمله اقداماتي كه به بيماران توصيه مي‌شود شامل:
● محدود كردن دفعات استحمام بويژه در جاهايي كه رطوبت كم است.
● استفاده از صابونهاي ملايم و مرطوب كننده و استفاده از كرمهاي مناسب پوست بعد از استحمام.

مشكلات پوستی ديگري كه در بيماران ديابتي در اثر تغييرات ديواره عروق خوني ايجاد مي‌شود:
لكه‌هاي پوسته پوسته به رنگ‌قهوهاي روشن :
اين لكه‌ها ممكن است به شكل بيضي يا دايره باشند .بعضي از بيماران آنهارا با لكه‌هاي ناشي از پيري و افزايش سن اشتباه مي‌گيرند.اين اختلال اكثرا در قسمت جلوي ساق پا رخ مي‌دهد اين لكه‌ها معمولا مشكلي براي بيمار ايجاد نمي‌كنند و خطري ندارند .نياز به درمان آنها هم وجود ندارد .

نقاط برجسته به رنگ قرمز كدر:
با حاشيه‌هاي بنفش رنگ که عروق خوني زير پوست به راحتي قابل ديدن مي‌باشند. گاهي اوقات اين ضايعات با درد و خارش نيز‌توأم هستند و گاهي ممكن است اين ضايعات به صورت ترك‌هاي باز در آيند گاهي اوقات اين ضايعات با درد و خارش نيز‌توأم هستند و گاهي ممكن است اين ضايعات به صورت ترك‌هاي باز در آيند

ضخيم شدن شريانها:
ضخيم شدن شريانها يا آترواسكلروزيس روي پوست پاها اثر مي‌گذارد .بيماران ديابتي نسبت به ديگران در سنين پايين تري به اين عارضه دچار مي‌شوند .اين عارضه منجر به باريك شدن جدار عروق خوني و تغييرات پوستي شامل ريزش مو در پاها و سردو نازك شدن پوست مي‌شود انگشت شست سرد و ناخن آن ضخيم مي شود و تغيير رنگ مي‌دهد .ورزش باعث ايجاد درد در ماهيچه‌هاي ساق پامي‌شود به اين علت كه به عضلات به اندازه كافي اكسيژن رساني نمي‌شود .همچنين از آنجايي كه خون، سلولهاي سفيد از بين برنده عفونت را حمل مي‌كند لذا هنگامي كه پوست پاي اين بيماران آسيبي ببيند ترميم به آهستگي صورت مي‌گيرد حتي خراشهاي كوچك مي‌تواند منجر به ايجاد زخمهاي باز شود كه به آهستگي ترميم مي‌يابند.

بيماران مبتلا به عوارض عصبی بيشتر از ديگران از مشكلات پا رنج مي‌برند.اين بيماران درد،سرما،گرماو فشار را احساس نمي‌كنند به همين خاطر ممكن است پايشان صدمه ديده باشد ولي متوجه آن نشوند.زخم پاي آنها ترميم نمي‌شود بنابراين خيلي سريع عفونت گسترش پيدا مي‌كند.

واكنشهاي آلرژيك (حساسيتی):
واكنشهاي حساسيتي پوست ممكن است در پاسخ به داروها مثل انسولين يا داروهاي خوراكي ضدديابت ايجاد شوند. اگر فكر مي‌كنيد به يك دارو حساسيت داريد بايد با پزشك خود مشورت كنيد. مراقب علائمي مانند قرمزي، فرورفتگي يا برآمدگي در مناطق تزريق انسولين باشید.

تاولهای ديابتی:
در بيماران ديابتي ندرتاً تاولهايي در پشت انگشتان، دستها، انگشت شصت پا، پاها و گاهي اوقات روي ساق پاها و يا ساعدها بروز مي‌كند.اين تاولها بزرگ و بدون درد هستند .درمان فقط كنترل سطح قند خون در محدوده طبيعي مي‌باشد.

جوشهای ديابتی:
اين اختلال، مشكل ديگري است كه به علت قندخون كنترل نشده ايجاد مي‌شود. در اين حالت برآمدگي‌هايي مانند نخود، زرد رنگ و سفت روي پوست ظاهر مي‌شود. دورتادور هر برآمدگي يك هاله قرمز وجود دارد وممكن است خارش هم داشته‌باشد. اين عارضه بيشتر در پشت دستها، پاها، بازوها، ساق پا و باسن و معمولا در مردان جوان مبتلا به ديابت نوع يك رخ مي‌دهد. غالبا اين بيماران كلسترول و چربي خون بالايي دارند و هنگامي كه ديابت كنترل شود معمولا اين برآمدگي‌ها ناپديد مي‌شوند.

سفت و ضخيم شدن پوست :
گاهي اوقات پوست پشت دست بيماران ديابتي سفت، ضخيم و مومي مانند مي‌شود. بعضي مواقع هم در نواحي انشگت شست پا و پيشاني پوست ضخيم مي‌شود. مفاصل انگشتان سفت و سخت مي‌شود به گونه‌اي كه دامنه حركت آنها كاهش مي‌يابد اين حالت بيشتر در بيماران مبتلا به ديابت نوع يك رخ مي‌دهدو درمان آن تنها پايين آوردن سطح قندخون به محدوده نرمال مي‌باشد.

راشها (دانه های کوچک قرمز رنگ):
نواحي برجسته حلقه مانند يا كمان مانندي روي پوست ايجاد مي‌شود. اين راشها اغلب در بخشهايي از بدن شامل سر، دست و پاها ظاهر ميشود اما گاهي اوقات روي تنه هم اتفاق مي‌افتد. رنگ آنها معمولا قرمز، قرمز-قهوه‌اي ويا رنگارنگ مي‌باشد. اگر راشهايي به اين شكل در بدن شما وجود دارد به پزشك مراجعه كنيد. داروهايي وجود دارند كه مي‌توان به برطرف شدن اين عارضه كمك كند.

نواحي برجسته قهوه‌اي يا برنزه رنگي:
كه در كناره‌هاي گردن، زيربغل وكشاله ران گاهي اوقات در دستها ، آرنج و زانو هم ديده مي‌شود. اين مشكل معمولا بيماراني را كه دچار اضافه وزن هستند مبتلا مي‌كند و بهترين درمان براي آن كاهش وزن است. بعضي از كرمها مي‌توانند به بهتر شدن اين عارضه كمك كنند.

مراقبت‌هاي مناسب از پوست:
اقدامات مختلفي وجود دارند كه شما با انجام آن مي‌توانيد مشكلات پوستي را متوقف كنيد:

● بيماري ديابت خود را كنترل كنيد. بيماران مبتلا به قندخون بالا، بيشتر به خشكي پوست و عفونتهاي باكتريايي دچار مي‌شوند.
● پوست خود را همیشه تمیز و خشک نگهدارید .از پودر تالک در قسمت چین های پوستي مانند زيربغل و كشاله ران استفاده كنيد.
● از حمام داغ گرفتن اجتناب كنيد. اگر پوست شما خشك است از كف حمام استفاده نكنيد صابونهاي مرطوب كننده مي‌توانند كمك كننده باشند. بعد از استحمام از يك كرم روغني مناسب مثل لوبريدرم(Lubriderm) استفاده كنيد اما فراموش نكيد كه هيچگاه بين انگشتان پا را چرب نكنيد. رطوبت بيش از حد مي‌‌تواند باعث رشد قارچ شود.
● از خشكي پوست پرهيز كنيد. خراشيده شدن پوست خشك يا خارش آن مي‌‌تواند منجر به ايجاد زخمهاي باز و در نتيجه ايجاد عفونت شود. مرطوب كردن پوست بويژه در هواي سرد يا درهنگام وزش باد مي‌تواند از ترك خوردن پوست جلوگيري كند.
● هرگونه بريدگي در بدن خود را به شيوه صحيح درمان كنيد. بريدگي ‌هاي كوچك را با آب و صابون شستشو دهيد. از محلولهاي آنتي‌سپتيك مانند مركو كروم، الكل ، بتادين براي تميز كردن پوست استفاده نكنيد فقط از يك كرم آنتي‌بيوتيك يا پمادي كه پزشكتان تجويز كرده‌ استفاده كنيد. بريدگي‌هاي كوچك را با گاز استريل بپوشانيد واگر به يك زخم ، سوختگي يا عفونت شديد و بزرگ مبتلا هستيد حتماً به پزشك مراجعه و تحت درمان قرار بگيريد.
● از شامپوهاي ملايم استفاده كنيد و از اسپرهاي خوشبو كننده استفاده ننمائيد.
● اگر قادر به حل مشكل پوستي خود نيستيد به يك متخصص پوست مراجعه كنيد.
● از پاهاي خود به خوبي مراقبت كنيد. هرروز آنها را از نظر وجود زخم‌ها و بريدگي‌ها كنترل كنيد واز كفشهاي صاف و بدون پاشنه و متناسب با اندازه‌ پايتان استفاده كنيد و قبل از اينكه كفش خود را بپوشيد درون آن را از نظر وجود جسم خارجي بررسي كنيد.