آماده کردن بيماران ديابتي براي بارداري

برنامه ريزي براي بارداري بيماران ديابتي بايد چندين ماه قبل از بارداري انجام گيرد.در اين راستا چند ماه قبل از بارداري نه تنها قند خون بيماران ديابتي بايد کاملا تحت کنترل باشد ، بلکه اين بيماران بايستي نکات زير را رعايت کنند:

1.اين بيماران مي بايست يک مشاوره پزشکي براي تعيين و مشخص کردن ناهنجاري ژنتيکي که ميتواند عارض نوزاد شود داشته باشند.

2.اين بيماران بايد از مشاوره متخصصين تغذيه جهت آشنايي با انواع غذا هايي که بيماران ديابتي در دوران بارداري ميتوانند مصرف کنند برخوردار باشند.

3. بيماران ديابتي نوع دوم که از قرص هاي پائين آورنده قند خون استفاده ميکنند و در دوران بارداري بايد از انسولين استفاده نمايند به مشاوره با پرستاراني نياز دارند که نحوه تزريق انسولين را به آنها آموزش دهند.

4. از نکات مهم ديگر بررسي و تعيين مقدار و نحوه فعاليت بدني است که در دوران بارداري ضرورت دارد.

5.بالاخره استفاده از دستگاه هاي اندازه گيري قند خون در کنترل بيماران ديابتي باردار لازم است.

پس براي انجام مراقبت هاي قبل از بارداري،گروههاي زير لازم است به شما کمک کنند:

§ پزشک معالج شما که براي کنترل ديابت به او مراجعه مي کرديد.

§ متخصص زنان

§ متخصص تغذيه و متخصص آموزش ديابت

مصرف ويتامين قبل از شروع بارداري

تغذيه مناسب ، مصرف ويتامين ها و مراقبت از مادران را بايستي قبل از بارداري و در هنگام بارداري و بعد از بارداري به طور دقيق و مشخص برنامه ريزي و اجرا کنيم تااز بروز عوارض عصبي در نوزادان جلوگيري شود.يکي از مهم ترين مواد لازم براي مادران باردار اسيد فوليک است .تحقيقات نشان مي دهند که مصرف اسيد فوليک قبل ازشروع بارداري براي کاهش ناهنجاري هاي جنيني بسيار موثر است .

عامل دومي که قبل از اقدام به بارداري و در دوران بارداري بر مصرف آن تاکيد ميشود آهن است . مصرف آهن بخصوص در زنان بارداري که دچار فقر آهن هستندتوصيه ميشود.همچنين مصرف مواد گياهي ،سبزيجات ،ميوه ها و غلات براي زنان باردار توصيه ميشود.

نکته ديگري که بايد به آن توجه داشت عدم مصرف الکل و دارو هاي مخدر در زمان بارداري مي باشد.همچنين تاکيد زيادي به عدم مصرف دخانيات در زمان قبل از دوران بارداري و در دوران بارداري ميشود.

آيا بدنتان آماده بارداري مي باشد؟

شما ميبايست تحت معاينات کامل از نظر وجود عوارض ديابت قرار گيريد.لازم به ذکر است که بعضي از عوارض ديابت مي توانند تحت تاثير بارداري قرار بگيرد.

مواردي از قبيل:

رتينوپاتي ديابتي ( درگيري شبکيه چشم در اثر ديابت)

ممکن است در دوران بارداري به وجود آمده و يا در صورت ايجاد قبل از بارداري، در اين دوران ممکن است رو به وخامت بگذارد.شما مي بايست قبل از اقدام به بارداري چشمهايتان را از نظر وجود رتينوپاتي بررسي کنيد و سپس طبق برنامه خاصي که پزشکتان براي شما در نظر خواهد گرفت نسبت به معاينه در طول بارداري اقدام کنيد.

فشار خون بالا

که به کرات همراه با ديابت ديده ميشود.بيماران ديابتي که به بيماري پر فشاري خون مبتلا مي باشند مي بايست در مورد داروهاي مصرفي و بي خطربودن آنها در دوران بارداري با پزشک خود مشورت نمايند.

بيماري کليوي

در صورت وجود ، در دوران بارداري مي تواند رو به وخامت بگذارد.انجام آزمايشات تشخيصي جهت بررسي عملکرد کليه بسيار اهميت دارد. چراکه عملکرد نادرست کليه ميتواند اثرات منفي برروي بارداري داشته باشد.

بيماري قلبي و عروقي

در صورت عدم درمان ،مي تواند در دوران بارداري خطر آفرين باشد.با اين وجود در صورت صلاحديد پزشکتان و درمان بيماري ،شما نيز ميتوانيد بارداري طبيعي داشته باشيد.

کنترل قند خون قبل از بارداري

همانطور که گفتيم کليد بارداري سالم در افراد ديابتي کنترل صحيح قند خون 3 ماه قبل از بارداري و ادامه دادن آن درطول بارداري( بخصوص 3 ماهه اول بارداري )ميباشد.

زيرا در اين دوران (3 ماهه اول بارداري )اندام هاي جنين در حال تشکيل و رشد بوده و عدم کنترل قند خون مي تواند باعث ايجاد ناهنجاري در جنين شود.

در زير ميزان قند خون مناسب قبل از بارداري و در طول بارداري ذکر شده است.

§ پيروي از رژيم غذايي مناسب

§ کنترل قند خون توسط بيمار

§ تزريق انسولين (در صورت لزوم)

§ شناخت و کنترل هيپوگليسمي(افت قند خون)

§ فعاليت ورزشي متعادل و متناسب

پيروي از رژيم غذايي مناسب

اصولا افراد مبتلا به ديابت ،رژيم غذايي مرتبي دارند.در طول بارداري براي پيشگيري از افزايش يا کاهش زياد غلظت قند خون لازم است با متخصص تغذيه و پزشک معالج خود مشورت کنيد.

اگر در شروع بارداري وزن شما بيش از حد معمول بود ، نبايد سعي کنيد وزن خود را کم کنيد.متخصص تغذيه و پزشکتان در مورد نحوه افزايش وزن مناسب در طول بارداري شما را راهنمايي خواهند کرد.

کنترل قند خون توسط بيمار

اين برنامه شامل دو قسمت است:

1- دانستن سطح قند خون: يعني قند خون را با استفاده از گلوکومتر اندازه گيري کرده و از ميزان آن آگاه شويد.

2- تنظيم قند خون و نگه داشتن آن در محدوده طبيعي : يعني سطح قند خونتان در همه حالات (قبل و بعد از غذا) نزديک به ميزان طبيعي باشد.

سطح قند خونتان در طول روز به علت مصرف مواد غذايي مختلف بسته به نوع غذا و ميزان مصرف متغير است. ميزان فعاليت بدني نيز از عوامل تاثير گذار بر روي آن مي باشد.در صورت داشتن آگاهي کافي در مورد نحوه کنترل قند خون و اينکه چگونه مي توانيد مقدار مناسب قند به بدنتان برسانيد ، ميتوانيد به خود در داشتن بارداري سالم کمک کنيد.

قند خونتان را درصورت امکان هر روز اندازه گيري کنيد .اين کار به شماکمک خواهد کرد تا راحت تر در مورد نوع و ميزان مصرف مواد غذايي تصميم بگيريد.

بهتر است اين کار را 4 بار در روز انجام دهيد.

§ وقتي از خواب بيدار ميشويد

§ 1 تا 2 ساعت بعد از مصرف صبحانه

§ 1 تا 2 ساعت بعد از مصرف نهار

§ 1 تا 2 ساعت بعد از مصرف شام

گاهي اوقات لازم است قند خونتان را قبل از خواب و يا 3 نيمه شب چک کنيد.

در صورت عدم کنترل قند خون ، بهتر است با پزشک معالج خود جهت کنترل بهتر مشورت کنيد.

تزريق انسولين

اگر به ديابت نوع 1 مبتلا هستيد (وابسته به انسولين )در دوران بارداري نياز شما به انسولين زياد ميشود. اين افزايش نياز، به ويژه در 3 ماهه آخر بارداري (به علت ترشح بيشتر هورمونهاي جفتي ) ديده ميشود.

هورمونهاي جفت به رشد جنين کمک ميکنداما درهمان زمان جلوي فعاليت انسولين در بدن مادر را ميگيرد. درنتيجه نياز به انسولين بيشتر ميشود.

اگر به ديابت نوع 2 مبتلا هستيد (غيروابسته به انسولين )برنامه درماني شما عوض ميشود.اگر براي کنترل ديابت قرصهاي خوراکي پائين آورنده قند خون مصرف ميکنيد ، اين قرص ها را نبايد در دوران بارداري استفاده نمائيد. پزشک شما قبل از باردار شدن ممکن است درمان با انسولين رابراي کنترل قند خون شروع کند.

فعاليت ورزشي متعادل و متناسب

ورزش به ويژه در ديابتي هاي نوع 2 يکي از اصول اساسي درمان است . همانطور که مي دانيد ورزش همراه با برنامه غذايي صحيح در کنترل قند خون نقش اساسي دارد. در مورد ورزش کردن در دوران بارداري بايد با متخصص آموزش ديابت مشورت نمائيد.

ورزش در دوران بارداري به وضعيت سلامت شما کمک خواهد کرد. اما اگر مبتلا به

§ فشار خون بالا

§ مشکلات چشم ،کليه يا قلبي

§ آسيب اعصاب

§ آسيبهاي عروقي ديگر

هستيد لازم است در مورد خطرهاي ورزش در دوران بارداري ،با پزشک خود مشورت کنيد. به طور کلي در دوران بارداري نبايد ورزشهاي کششي سنگين انجام دهيد بهترين ورزش در دوران بارداري ، پياده روي و شنا ميباشد.

زايمان فردمبتلا به ديابت

نزديک زايمان، پزشک ،جنين را از نظر ميزان رشد و وضعيت سلامت بررسي مي کند و سپس در مورد نحوه زايمان تصميم ميگيرد.نحوه زايمان اثري بر روي نوزاد ندارد.

در شروع زايمان نياز به انسولين کم مي شودبه گونه اي که گاهي اوقات در طول زايمان و يا حتي 72 – 24 ساعت بعد ازتولد نيز ،به تزريق انسولين احتياجي نيست.

کنترل سطح خون قبل و حين زايمان بسيار اهميت دارد. زيرا سطح بالاي قند در جريان خون مادر ميتواند باعث توليد مقدار زياد انسولين در بدن نوزاد شده و درنتيجه باعث افت قند خون نوزاد بعد از تولد شود.

بعد از تولد نوزاد

بعد از تولد نوزاد ،بدن شما به علت فعاليت زياد در دوران بارداري ، به استراحت نياز دارد.

برخي مادران در طول چند هفته اوليه پس از زايمان، ميزان قند خونشان بهتر ميشودو برعکس بعضي ديگر قند خونشان به سرعت بالا مي رود. بنابراين وضعيت کنترل قند خون در اين مدت قابل پيش بيني نمي باشد.

تغذيه نوزاد با شير مادر براي مادران ديابتي بسيار خوب است اما ممکن است غلظت قند خون قابل پيش بيني نباشد . همچنين ممکن است تغيير در الگوي خواب و غذا سبب افت قند خون شما شود.از اين رو همانند دوران قبل از بارداري در کنترل قند خون خود کوشا باشيد.براي پيشگيري از افت قند خون در طول دوران شيردهي لازم است :

§ قبل يا حين شيردهي ،يک ميان وعده حاوي پروتئين و کربوهيدرات ( ساندويچ ،نان و گوشت... )مصرف کنيد.

§ به مقدار کافي مايعات بنوشيد . طوري برنامه ريزي کنيد که در حين شيردهي ، آب يا چاي بدون شيريني مصرف نمائيد.

§ اگر در زمان شيردهي دچار کاهش شديد قند خون شديد، شيردهي را متوقف کرده و براي برطرف کردن حالت افت قند ، يک ماده غذايي مصرف کنيد.

سوالات رايج

-اگر شما مبتلا به ديابت نوع 2 هستيد :

فرزند شما دربدو تولد ديابت نخواهد داشت ولي در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به ديابت در سالهاي آتي زندگي خود نسبت به افراد متولد شده از مادران غير ديابتي مي باشد.احتمال ايجاد ديابت نوع 1 در فرزند مادري که ديابت نوع 1 دارد کمتر از 2% است.

-آيا نوع انسولين و ميزان آن در دوران بارداري تغيير خواهد کرد؟

معمولا نياز به انسولين تغيير ميکند بخصوص در نيمه دوم حاملگي .تغيير نوع انسولين معمولا لازم نيست .

-ديابت چه اثراتي برروي فرزندم خواهد داشت؟

اين بيماري در صورت کنترل نبودن مناسب قند خون مادر، درمان ميتواند عوارضي براي فرزند شما به همراه داشته باشد.در زير عوارضي را که ممکن است به وجود آيند را نام ميبريم.لازم به ذکر است که اگر قند خون مادر بخوبي کنترل نشود اين عوارض ايجاد ميشود.

- تولد نوزاد با وزن بالا

يعني وزن بچه بالاتر از حد طبيعي است. بزرگ بودن بيش از حدميتواند سبب ايجاد جراحتها و شکستگي هايي در موقع تولد براي نوزاد شده در نتيجه مجبور به انجام زايمان سزارين شويم.

افت قند خون نوزاد بعد از تولد

يعني قند خون نوزاد به پائين تر از حد طبيعي برسد و نياز به تزريق سرم قندي غليظ به نوزاد باشد.

مشکلات تنفسي

ممکن است به علت عدم تکامل کافي ريه نوزاد موقع تولد دچار مشکلات تنفسي شود.

زردي يا يرقان طول کشيده

يعني رنگ پوست نوزاد زرد شده و قسمت سفيد چشم نيز ممکن است تغيير رنگ دهد . درصورت درمان ، نمي تواند مشکل جدي براي نوزاد به حساب آيد.

ميزان پائين کلسيم و منيزيوم موقع تولد

اين حالت ممکن است باعث اسپاسم (گرفتگي ) عضلات دست و پاي نوزاد شود. اين حالت را ميتوان با مکمل هاي ميزيوم و کلسيم درمان کرد.

آيا ميتوانم به فرزندم شير بدهم؟

بله و بهتر است مادر شير بدهد.

بارداري يک حادثه شيرين در دوران زندگي يک زن به حساب مي آيد.

اين اتفاق هم ميتواند سرشار از شادي و هم سرشار از تنش عصبي و پرسش باشد .

سوالاتي از قبيل :

§ با وجود ديابت، چگونه خواهم توانست دوران بارداري طبيعي داشته باشم؟

§ چه اتفاقاتي در دوران بارداري روي خواهد داد؟

§ و از همه مهم تر

§ آيا فرزندم سالم خواهد بود؟

تحقيقات نشان داده اند که ديابت براي خانم هاي باردار که کنترل صحيح قند خون نداشته اند مي تواند خطر ساز باشد.

پس:

**درمان و کنترل ديابت کليد اصلي داشتن بارداري سالم وطبيعي مي باشد**